Algemene mobilisatie 28 augustus 1939

Een paar uur na het radiobericht betreffende de algemene mobilisatie rijdt een vracht-wagencolonne van ongeveer veertig lege voertuigen in doffe grijsgroene legerkleur, komend uit de richting Bavel, naar Gilze. Een eerste teken van bijzondere militaire maatregelen. Kennelijk gaat het om vrachtauto’s gevorderd bij de voormobilisatie, die nu naar hun mobilisatiebestemming worden gereden.

Dat zijn ogenblikken, laat een Gilzenaar zich ontvallen terwijl de auto’s voorbij rijden, inderdaad historische ogenblikken en zo moeten velen het hebben aangevoeld. De mobilisatie voltrekt zich in een ongekend aantal nauwkeurig voorbereide maatregelen die nu tot uitvoering komen. Alles verloopt vrij rustig en soepel zonder een sfeer van grimmigheid. Personeel van gemeentesecretarieën en P.T. T. hebben het erg druk. In onze gemeente krijgen verscheidene boeren een oproep hun dieren voor vordering aan te bieden nabij de Driespong te Teteringen (nu Breda) . Reeds in februari 1938 hebben alle paardenbezitters hiertoe een voorbereidende lastgeving ontvangen. Gemeentearbeiders worden ingeschakeld om wegversperringen uit te graven o.a. in de Alphensebaan en de Chaamseweg. Alle wegwijzers worden verwijderd. Vooral op maandag 28 augustus (bekendmaking mobilisatie) wordt het ‘s middags tot in de late avond opvallend druk in de winkels met een komen en gaan van hamsteraars.

Bij het vliegveld Molenheide vertonen zich meer militairen dan gewoonlijk doch eerst op vrijdag 1 september komt hier een grote bedrijvigheid op gang. Op deze dag arriveren voertuigen en personeel behorend bij de IIIe Verkenningsgroep van het 2e Luchtvaartregiment. Deze verkenningsgroep die tactisch moet samenwerken met de brigades A en B van het Veldleger, opgesteld in de Betuwe tussen Grebbe- en Peellinie, staat onder bevel van majoor-vlieger F. Raland die tevens is aangewezen als vliegparkcommandant.

De auto’s van allerlei soort waarmee de troepen arriveren, zijn kennelijk in de omgeving van Soesterberg gevorderd en nog niet overgespoten in de grauwgroene legerkleur. Er zijn o.a. vrachtauto’s bij van een firma uit Zeist en van de toen bekende brouwerij uit Amersfoort, kenbaar aan het opschrift ” Phoenix Bier”. Een grote Esso tankauto brengt een voorraad vliegtuigbenzine voor de ondergrondse reservoirs. De vliegtuigen van de Ille Verkenningsgroep zijn hier al eerder aanwezig geweest tijdens de voorafgegane perioden van internationale spanning.

Nu wordt de groep blijvend op de Molenheide gestationeerd, met acht Fokker CV vliegtuigen. De CV vliegtuigen worden, afhankelijk van de windrichting, overdag verspreid opgesteld aan de rand van het landingsterrein zodat zij in geval van nood snel kunnen opstijgen. Hun bewapening is schietklaar en onder de romp zijn geelgekleurde bommen aangebracht . De FK 51 vliegtuigen staan meestal in de bosrand nabij de hangars. De vliegparkcommandant, heeft voorshands slechts een klein detachement beschikbaar voor bewaking en verdediging van het vliegveld, een handjevol manschappen met zes lichte mitrailleurs M20. De volbewapende vliegtuigen staan dan ook zonder enige bewaking moederziel alleen langs de buitenrand van het vliegveld vlak bij de openbare, niet afgesloten wegen. Op verscheidene dagen staan zij zo opgesteld dicht bij de Oosterhoutsedijk. Eerst tegen het einde van 1939 komt er verbetering in deze onverantwoorde situatie: de 4e Compagnie bewakingstroepen onder eerste luitenant H.J.G. Boswinkel wordt blijvend ter beschikking gesteld met zes lichte en drie zware mitrailleurs.

De manschappen worden o.a. ingekwartierd bij Adr. Doorakkers op de Heuvel te Gilze en aldaar gelegerd in de overdekte schietbaan van de handboogschutterij. Voorts worden ook korporaals en soldaten ondergebracht in het Jeugdkamp en vakantieverblijf nabij de “Vijf Eiken”. Het vliegend personeel, meest officieren en onderofficieren, wordt ingekwartierd bij burgergezinnen o.a. bij de familie van Beijsterveldt in de Nieuwstraat te Gilze (café du Commerce annex Slagerij), bij bakker van Baal te Rijen e.a.

Sedert 11 april 1939 is op het vliegveld eveneens aanwezig een zogeheten Luchtwachtdetachement, militairen die in een vierploegendienst dag en nacht alle vliegtuigbewegingen observeren en direct per telefoon melden aan een Hoofdluchtwachtbureau. Kleine onbelangrijke feiten illustreren soms een uitzonderlijke situatie:

Op zondag 3 september 1939 omstreeks het middaguur stijgt een Fokker CV op vanaf de Molenheide. Nooit eerder is op zondag hier een militair vliegtuig opgestegen! In de komende maanden gebeurt zulks echter herhaaldelijk met name in februari, maart en april 1940. Gewoonlijk gaan dan een of twee Fokker CV toestellen op grote hoogte vliegen om eerst een paar uur later terug te keren, vermoedelijk als neutraliteitspatrouille of voor meteorologische waarneming. De eerste oorlogsweken, voor Nederland de eerste mobilisatieweken, verlopen hier zonder grote spanningen.

(uit Vijf jaar Luchtfront, zie ook onze webwinkel‘}

Terug naar Mobilisatiejaar 1939