Bij pagina 22 – Vrouwen op weg naar de raad

Met Agatha Ligthart-Zomerdijk van de werknemerslijst uit Gilze kwam in mei 1974 in onze gemeente de eerste vrouw in de raad. Maar haar raadslidmaatschap duurde maar enkele maanden; ze verving een overleden raadslid. Pas acht jaar later, in 1982, kwam de eerste rechtstreeks gekozen vrouw in de raad; dat was Arda van Puijenbroek-van der Heijden van Kern’75.  Weekblad Gilze en Rijen kondigde het groots aan.

(Klik op de afbeeldingen in de tekst om die beter te kunnen bekijken.)

Maar de weg was lang voor de vrouw in onze gemeente om in de raad te komen. Vrouwen kwamen al veel eerder op kieslijsten voor, maar een raadslidmaatschap zat er voorlopig niet in.

Om een idee te geven:

Verkiezingsjaar Aantal vrouwen op kieslijsten Verdeeld over hoeveel kieslijsten? Totaal aantal lijsten in dat verkiezingsjaar
1962 3 2 9
1966 4 2 9
1970 7 4 10
1974 16 9 12
1978 21 6 9
1982 21 4 8
1986 21 6 6

Campagnemateriaal uit die tijd laat zien op welke manier de lijsten/partijen in onze gemeente de vrouw promootten. Al stonden ze meestal niet op een echt verkiesbare plaats.

1962
In 1962 vroegen Lijst Van Beek (lijst 2) en Lijst Noij (lijst 5) aandacht voor de respectievelijk twee en één vrouwen op hun kieslijst. Mw. Van Steenhoven-Ligtvoet haalde als nummer 3 op Lijst Noij niet genoeg, maar wel de meeste stemmen van dit drietal binnen: 64. Maar haar werknemerslijst had ook nadrukkelijker campagne voor haar gevoerd.

Voorafgaand aan de definitieve samenstelling van Lijst Noij kregen de leden van de Katholieke Arbeidersbeweging (KAB)-afdeling Rijen inspraak in de volgorde van de kandidaten en mochten ze mee bepalen wie er op de eerste vier plaatsen zouden komen. Mw. Van Steenhoven werd daar als lid van de Katholieke Arbeidersvrouwen (KAV) gepresenteerd.

Tijdens de campagne verscheen er een speciaal stencil om Mw. Van Steenhoven aan te bevelen en te pleiten voor ‘Een vrouw in de gemeenteraad!’. Met vermelding van haar kwaliteiten en ervaring als voorzitster van het Oudercomité van de Bernadetteschool. In een andere folder kregen kiezers de verzekering, dat zij vraagstukken op het terrein van onderwijs, jeugdzorg, volksgezondheid, woningbouw en maatschappelijk werk op typisch vrouwelijke wijze zou benaderen.

Maar het was nog te vroeg; een derde plaats bleek ook op Lijst Noij niet voldoende om een zetel in de raad te bemachtigen.

1966
Ook in 1966 maakten twee lijsten zich sterk voor een vrouwelijk gemeenteraadslid. Algemeen Belang (lijst 8) had de primeur van de eerste vrouwelijke lijsttrekker. Lucia van Alphen-van den Wildenberg behaalde op die plek weliswaar 228 stemmen, maar daarmee haalde ze de raad niet.

Hetzelfde gold voor de drie vrouwen op Lijst Noij (lijst 5). De kieslijst was dit keer samengesteld door het Nederlands Katholiek Vakverbond (NKV)-Rijen, Vrouwenbeweging NKV en vertegenwoordigers van alle vakorganisaties. De vrouwelijke kandidaten waren alle drie bestuurlijk actief binnen het NKV of de NKV Vrouwenbeweging.

Zes dagen voor de verkiezingen hield de Vrouwenbeweging NKV Rijen een grote bijeenkomst met een bont programma, waar ook plaats was ingeruimd voor een kort woordje van Mej. M. van Puijenbroek uit Tilburg, lid van Provinciale Staten en een voorbeeld van een succesvolle vrouw in de politiek.

Er was zelfs een speciaal lied voor de vrouwen op de lijst geschreven.

En de Vrouwenbeweging NKV riep in een speciaal schrijven haar leden op om op lijst Noij te stemmen. ‘Mevrouw van Steenhoven wordt ONZE vrouw in de gemeenteraad als u ALLEN op 1 juni uw stem uitbrengt op lijst 4, de lijst van het NKV.’

Maar helaas, het was allemaal nog niet voldoende voor die eerste vrouw in de raad.

1970
In 1970 konden de kiezers stemmen op zeven vrouwen verdeeld over vier kieslijsten.  Dit keer stonden er ook twee vrouwen op Lijst Hennekam. Een oplossing, aldus deze partij, voor die vrouwen die hun man vroegen: ‘Op wie moet ik stemmen?’…..

 De raadsperiode 1970-1974 zou dan toch uiteindelijk die periode blijken te zijn, die de eerste vrouw in de raad opleverde. Mw. Ligthart-Zomerdijk uit Gilze, nummer vier op Lijst Diepstraten (werknemerspartij) verving nog enkele maanden een overleden raadslid van haar lijst. Ze besloot vervolgens om een volgende raadsperiode niet meer aan te gaan. Maar de Gilse werknemerslijst (toen lijst Van Baalen) maakte in de campagne voor de periode 1974-1978 nog wel dankbaar gebruik van haar kortdurende politiek succes.

Daarna was het wachten op Arda van Puijenbroek-van der Heijden, die in 1982 met haar vierde plaats op de lijst van Kern’75 in de raad kwam. In 1986 werd ze wethouder, net als Ingrid Scheifes-Coenen voor Gemeentebelang. In die periode werden ook twee PvdA-vrouwen in de raad gekozen, Bets Milani- Willemen en Maria Vernooij-van der Wal. Vanaf dat moment nam het aantal vrouwelijk raadsleden toe.

 Vrouwen op lijsten – overig teruggevonden campagnemateriaal